Anafartalar komutanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve arkadaşlarının yapmış olduğu mücadele sonucu ortaya çıkan Cumhuriyet, o zaman dünyanın dört bir yanında çok ciddi bir destek kazanmıştır.
İçinde bulunduğumuz şartlar göz önünde bulundurulduğunda yapılması imkansız, sosyolojik, siyasal ve bir çok devrimler yapılmıştır.
Cumhuriyet bizim için sadece bir devrim, değil bir nefesti. Unutulmuş bir nefes… Cumhuriyet perişan halkın ayağa kalkışı, okuma yazma bilmeyen insanların okuması, hastaların derdine derman bulunması, yok olan köylerin inşası, küçücük çocukların enstitülerdeki geleceğiydi. Evlatlarının hepsini Kurtuluş Savaşı‘nda tereddütsüz şehit vermiş anaların yüreği, “Vatan Sağ Olsun!” diye haykıran babanın sessizliğiydi.
Dört yıl önce 19 Mayıs 1919‘da, Bandırma Vapuru ile Samsun’a çıkmıştı Gazi Mustafa Kemal. Bitap düşmüş memleketin bir çok ilinde kongreler düzenleyip halkı bir araya getirmeyi umuyor; “Tek bir egemenlik var, o da milli egemenliktir. Milletin egemenliğini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.” gayesi ile 23 Nisan 1920 günü ileride başkent olacak olan Ankara’da Büyük Millet Meclisi‘nde delegeleri topluyor ve Meclis Başkanı seçiliyordu.
Bu toplantıda, Büyük Millet Meclisi Mustafa Kemal Paşa önderliğinde Kurtuluş Savaşı‘nı başlatıyor, Doğu, Batı, Güney Cepheleri, 1. İnönü ve 2. İnönü Savaşları, Kütahya Eskişehir Savaşları, Sakarya Meydan Muharebesi, Büyük Taarruz ve Saltanatın kaldırılmasıyla süreç devam ediyordu. Türk Milleti geleceğini kanla yazıyor, tırnaklarıyla kazıyarak bağımsızlığını eline alıyordu. Hak ettiğimiz topraklardan hainler çekip gidiyor, uğruna kan dökülen topraklar, vatan parçası haline geliyordu. Türk Milleti yeniden doğuyordu.
Asıl savaş artık bundan sonraydı. Yiğitçe savaşan Türk Milletinin bağımsızlığını artık perçinlemesi gerekirdi. Yıllarca süren savaşlardan halk bitap düşmüştü. Her taraf virane idi. Çağdışı bir yönetimden kalan uygarlık dışı kurumlarda, herhangi bir nesil yetiştirmek mümkün değildi. Zira bir çoğu yıkılmış ve harabe idi.
Savaşta 830 köy tümüyle yok olmuş; en az 930 köy ateşe verilmişti. Köylerin %80’inde ne okul ne de yol vardı. Millet hastalıkla boğuşurken doktor yok, doktor olsa hastane yoktu. Toplumun sadece %3’ü okuma yazma biliyor ve kadının adı yoktu. Osmanlı’dan geriye yalnızca 4 fabrika kalmıştı. Türki Milleti şimdi de somut bir düşmana karşı olmasa da, yaşam şartlarına karşı bir savaş veriyor; torunlarına temelleri sağlam atılmış bir Türkiye Cumhuriyeti Devleti bırakmak için çabalıyordu.
Kurtuluş Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasının ardından, Saltanat 1 Kasım 1922’de kaldırılır. Vahdettin, vatan haini ilan edilir ve yurdu terk eder. 24 Temmuz 1923 günü İsviçre’nin Lozan şehrinde, Lozan Barış Antlaşması imzalanır. Bu antlaşmayla birlikte devletin temelleri atılmış ve sıra yönetim biçimini belirlemeye gelmiştir.
Bir Ulusun Yeniden Doğuşu: Cumhuriyetin İlanı
İkinci dönem Büyük Millet Meclisi Ankara’yı 13 Ekim’de başkent ilan eder. Gazi Mustafa Kemal Atatürk bu döneme kadar, egemenliğin ulusa dayandığı bir sistem olan cumhuriyetin ilanını planlamıştır. Paşa, 28 Ekim akşamı Çankaya’da arkadaşlarını yemeğe çağırır ve “Efendiler, yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz.” der.
29 Ekim günü Atatürk, milletvekilleriyle görüşür ve hazırlanmış olan “Cumhuriyet” taslağını Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne önerir. Önerge kabul edilir. Türk Milleti bağımsızlığının altına şimdi de imzasını atmıştır. Yeni isim Türkiye Cumhuriyeti Devleti, yönetim biçimimiz ise Cumhuriyet’tir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk ise Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanıdır. Artık “Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir.”
Artık okulsuz köylerden akla ve bilime önem verilen okullarda öğrenci sayısı yüzde 500 artıyordu. 4 fabrika ile teslim alınan ülke 1938’e gelindiğinde 50’yi buluyor ve hepsi millileştiriliyordu. Türkiye Türkler tarafından demir ağlarla örülüyordu. Yakılan köylerde tarım artıyor, milletin efendisi olan köylüleri ezen vergiler kaldırılıyordu. Türkiye durmuyor, yine çetin bir savaştan galip çıkıyor ve durmadan üretiyordu.
Doktor sayısı arttırılıyor ve memleketin her köşesine hastane kuruluyordu. Yerli aşı bulunuyor ve dünyada ilk kez kadınlara seçme ve seçilme hakkı Türkiye’de veriliyordu. Komşularımızla ve diğer devletlerle tamamen barışçıl bir politika izleniyor, Türk Milleti dünyaya örnek olma yolunda ilerliyordu.
Cumhuriyet işte tüm bu fedakarlıklar, verilen canlar, dökülen kanlar, bilim, teknoloji, eğitim, insan hakları ve 29 Ekim 1923‘te aldığımız ilk nefesti.
