İlk LGBTİ onur yürüyüşü 28 Haziran 1969’da New York’ta ortaya çıkan Stonewall Ayaklanmaları sonucunda meydana gelmiştir.
Bu tarihi olayı ve ilk eşcinsel onur yürüyüşünü tetikleyen durum 28 Haziran 1969’da sabah erken saatlerde polisin, New York‘un Greenwich Village semtinde bir eşcinsel bar olan Stonewall Inn‘e baskın düzenlemesiydi. Buna tepki olarak düzenlenen Stonewall Ayaklanmaları ve günlerce süren protestolar günümüzün LGBTİ hakları hareketini ateşleyen kıvılcım olarak kabul edildi.
Bu olayların dönüm noktasının, polisin devriye arabasında bir lezbiyeni zorla tutmak istediği zaman olduğu belirtildi. Lezbiyenin üç kez dışarı çıkıp uzaklaşmaya çalıştığı ve polisin en sonunda onu ağır bir şekilde içeri çekmesi halkı öfkelendirdi. “Polis vahşeti!” şeklinde protesto çığlıkları yükselmeye başladı.
Bir yıl sonra, 1970 yılında, bazı aktivistler, eşcinsel özgürlüğünün yeni inancını kucaklayacak alternatif bir yürüyüşler dizisi düzenlediler. Asıl amaçları, 28 Haziran’da Stonewall‘un yıl dönümünü kutlayan Christopher Street Kurtuluş Günü idi. Bu yürüyüşte diğerlerinden farklı olarak, kıyafet ya da yaş yönetmeliği olmadığını vurgulandı. Bu yürüyüş kapsamının ulusal olması ve eşcinsel hakları için dünya çapında bir destek gösterisi istendi. Yeni uygulamalar başarılı oldu. Chicago ve San Francisco’da bağımsızlık yürüyüşleri düzenlediler.
Bu ilk nesil onur yürüyüşleri, öncekilerden daha kapsayıcıydı. Katılımcılar büyük peruk taktılar ve eşlerini öptüler. Transseksüel insanlar, diğer yürüyüşlerden dışlanırken, Stonewall Ayaklanmaları protestocularının başlattığı transseksüel bir organizasyon olan Street Travestites Action Revolutionaries (STAR) ile Christopher Street Kurtuluş Günü‘nde önemli bir imtiyaz oluşturuldu. Yeni bir dönem başlamıştı. Bu Afrikalı-Amerikalı isyanlarından ilham alan dünyanın diğer ucundaki genç eşcinsel aktivistler de bulundukları yerde daha hızlı ve daha radikal bir değişim talep etti.
İlk LGBT Onur Yürüyüşü: Christopher Street Liberation Day
Aktivistlerin yıl dönümü olarak kabul ettikleri 28 Haziran 1970’te Stonewall Ayaklanmaları anılmaya karar verildi. İlk yürüyüşe “Christopher Street Liberation Day” adı verildi.
Yürüyüş, ‘yetişkinlerin kamuoyunda birbirine sevgi göstermelerini, işlerini sürdürmelerini ya da daire kiralamasını imkânsız kılan koşulları protesto etmek için bir araya gelmesi’ olarak açıklandı.
Protestocular, “Yüksek sesle söyle, gey gurur duyuyor” tarzı sloganlarla bağırdı.
Faderman’a göre, o yıl San Francisco ve Chicago’da iki “küçük çaplı yürüyüşler” vardı, ancak o güne kadar New York’ta en büyüğü yaşandı.
Lacey Fosburgh da, “Artık utanmayı bırakmalıyız, yoksa başkaları bize ucube gibi davranmaya devam edecek. Bu yürüyüş, yeni gururumuzun bir onayı ve ilanıdır.” sözlerini ifade etti. Gay Aktivist İttifak üyesi Martin Robinson ise, “New York’a militan olmaya başlıyoruz ve daha fazla taciz edilmeyecek ve daha fazla küçültülmeyeceğiz” dedi.
Günümüzde ise, 28 Haziran 1970’teki ilk “Christopher Street Kurtuluş Günü” etkinliğinden yaklaşık beş yıl sonra başlayan ve her yıl düzenlenen NYC Pride March, milyonlarca katılımcı ve izleyici çekiyor.
